τζο
(μόρ.)
τζ̑ο
[dʒo]
Αφσάρ., Κίσκ., Σατ., Τσουχούρ., Φάρασ.
τσ̑ο
[tʃo]
Τσουχούρ., Φάρασ.
τζ̑ου
[dʒu]
Τσουχούρ., Φάρασ.
Από το αρχ. αρνητ. οὐκ, πιθ. στον εμφατ. τύπ. οὐκί (Αναστασιάδης 1976: 262, Bağriaçik 2018: 109). Βλ. κι (ΙΙ). Ο τύπ. τζ̑ο από 'κέ με τσιτακισμό και τροπή [e] > [o] για την οπ. πβ. κεπί > τοπί (βλ. και Ανδριώτης 1948: 19). Ο τύπ. τζου ίσως αρχικά μόνο ως αποτέλεσμα κράσης πριν από αρκτ. φωνήεν. Κατ' άλλους (Καρολίδης 1885: 88) η λ. αποτελεί αρμεν. δάν. (< αρμεν. αρνητ. μόρ. č/οč < πιθ. ομόρρ. με το αρχ. ελλ. oὐκ, βλ. Martirosyan 2009: 531). Σημειωτέον ότι όπως και το μεσν. oὐκ, η άρνηση τζ̑ο δεν προκαλεί πρόταξη του αδύνατου τύπ. της προσωπ. αντων., σε αντιδιαστολή με την άρν. δεν.
Πβ.
κι
Δεν
ό.π.τ.
:
Η καρdία μου χιτς̑ τζ̑ο 'υρεύει ντα
(Η καρδιά μου καθόλου δεν τον θέλει)
Φάρασ.
-Dawk.
Ο Σάββας 'ύριψινι αν γκορίτζι. Τζ̑ο δώκαν ντα
(Ο Σάββας γύρεψε ένα κορίτσι (για γυναίκα του). Δεν του έδωσαν)
Τσουχούρ., Αφσάρ.
-Dawk.
Ήρταμι ση Φέρκα. Ατζ̑εί τζ̑ο γλύτωσαν μις
(Πήγαμε στη Φέρκα. Εκεί δεν μας άφησαν να φύγουμε)
Κίσκ.
-Dawk.
Συ bάλι 'α ψοφείς, τζ̑ο δίδου τα
(Ακόμα κι αν πεθάνεις, δεν σου τον δίνω (τον μύλο που ζητάς))
Αφσάρ.
-Dawk.
Τσ̑ο 'νι το μήο
(Δεν είναι (εκεί) το μήλο)
Φάρασ.
-Dawk.
Τζ̑ου 'σ̑ε
(Δεν είχε)
Φάρασ.
-Dawk.
τζ̑ου 'ίνεται
(Δεν γίνεται)
Φάρασ.
-Dawk.
Tζ̑o ήφαρα το ψωμί
(Δεν έφερα το ψωμί)
Φάρασ.
-Bağr.
|| Παροιμ.
Ατσ̑είνο του τζ̑o φτένω θάγματα άιος, 'μεις τζ̑ο προστσ̑υνάμ' ντα
(Τον άγιο που δεν κάνει θαύματα, εμείς δεν το προσκυνάμε˙ Η πίστη μας σε κάποιον δεν είναι ανιδιοτελής)
Φάρασ.
-Λουκ.Λουκ.
Όηλοζ είδεν ντα· η στσ̑ιάδη τζ̑ού 'δεν ντα
(Ο ήλιος το είδε· η σκιά δεν το είδε˙ Για πράγματα που δεν διαρκούν πολύ)
Φάρασ.
-Λουκ.Λουκ.
|| Ασμ.
Πάτ'σανε μες οι Γαρανοί τον Πάσκα
Ήφαραν το μαύρον τον Έγα-Πάσκα
«Χριστός ανέστη» τζ̑οὔπαμε
Φέτο τον Έγα-Πάσκα (Μας πάτησαν οι Τούρκοι το Πάσχα
Μας κάναν μαύρο το Άγιο Πάσχα
«Χριστός ανέστη» δεν είπαμε
φέτος το Άγιο Πάσχα) Φάρασ. -Θεοδ.Ιστ.
Ήφαραν το μαύρον τον Έγα-Πάσκα
«Χριστός ανέστη» τζ̑οὔπαμε
Φέτο τον Έγα-Πάσκα (Μας πάτησαν οι Τούρκοι το Πάσχα
Μας κάναν μαύρο το Άγιο Πάσχα
«Χριστός ανέστη» δεν είπαμε
φέτος το Άγιο Πάσχα) Φάρασ. -Θεοδ.Ιστ.