κάλαντα
(ουσ. ουδ.,πληθ.)
κάλανdα
[ˈkalanda]
Ανακ., Αξ., Γούρδ., Δίλ., Μαλακ., Μισθ., Ουλαγ., Σίλατ., Σίλ., Σινασσ., Τσαρικ., Φλογ.
κάνdα
[ˈkanda]
Φάρασ.
καλένdα
[kaˈlenda]
Αραβ.
Μεσν. ουσ. κάλαντα < λατιν. Calendae. Πβ. και τουρκ. kalendas = πρώτη μέρα του μήνα, ως δάν. από την ελλ. (Tietze 2016, λ. kalendas).
1. Η πρώτη Ιανουαρίου
Αξ., Σινασσ., Φλογ.
β.
H γιορτή της Πρωτοχρονιάς
Μαλακ., Μισθ., Φάρασ.
:
Πρωτοχρονιά σα κάλαντα παίνισκαν σου γκιαλίγκουζα
(Την πρωτοχρονιά στα κάλαντα πήγαιναν στην αρραβωνιαστικά
)
Μισθ.
-ΑΠΥ-ΕΝΔ
Ήρταν τα κάντα
(Ήρθε η γιορτή της πρωτοχρονιάς
)
Φάρασ.
-Λουκ.Πετρ.
2. Παραδοσιακά άσματα της πρωτοχρονιάς, κάλαντα
Αραβ., Δίλ., Μισθ., Σίλατ., Σίλ., Φλογ.
:
Ειπέτ' ντα κάλανdα
(Πείτε τα κάλαντα)
Μισθ.
-Κοτσαν.
Τα φσ̑άα κλώχουν σα κάλανdα
(Τα παιδιά γυρίζουν στην γειτονιά λέγοντας τα κάλαντα)
Μισθ.
-Κωστ.Μ.
Κλώνουν τα κάλανdα τα φσ̑άα
(Γυρίζουν για τα κάλαντα τα παιδιά)
Δίλ.
-Κωστ.Μ.
Κλώιξαμ' σα κάλανdα
(Γυρίζαμε στα κάλαντα)
Μισθ.
-ΑΠΥ-ΕΝΔ
Τσ̑έραδα μοιράϊξαν σα κάλανdα
(Ξυλοκέρατα μοίραζαν, έδιναν ως φιλοδώρημα, στα κάλαντα)
Μισθ.
-ΑΠΥ-ΕΝΔ
'α υπάμε να κουτζ̑ερέψωμε σα κάνdα
(Θα πάμε να ψάλουμε τα κάλαντα)
Φάρασ.
-Λουκ.Πετρ.
|| Φρ.
Ντέλεται κάλαντα
(Γυρίζει στα κάλαντα˙ περιφέρεται άσκοπα)
Φλογ.
-ΚΕΕΛ 1361
|| Ασμ.
Αρχήν αρχήν τα κάλαντα, αρχήν καλός μας χρόνος
((παραδοσιακό άσμα καλάντων))
Σινασσ.
-Λεύκωμα
3. Φρούτα και δώρα που έδιναν στα παιδιά την παραμονή της πρωτοχρονιάς
Ουλαγ.
β.
Τα καλαθάκια όπου έβαζαν τα δώρα αυτά προς τα παιδιά
Αραβαν.