κάστρο
(ουσ. ουδ.)
κάστρο
[ˈkastro]
Καππ.
κάστρου
[ˈkastru]
Μισθ.
κάσρο
[ˈkasro]
Φερτάκ.
κράστο
[ˈkrasto]
Ουλαγ., Τελμ.
κάστουρου
[ˈkasturu]
Σίλ.
κάστρος
[ˈkastros]
Αραβαν., Μισθ., Τελμ.
κάστρους
[ˈkastrus]
Μισθ.
Από το μεσν. ουσ. κάστρον = φρούριο, οχυρό, δάν. από το λατιν. castrum. Ο τύπ. κάστρος ήδη μεσν., αναλογ. προς άλλα ουδ. σε -ος όπως το τείχος. O τύπ. κάσρο με απλοποίηση του συμφωνικού σύμπλ. πιθ. υπό την επίδρ. του τουρκ. kasır, -srı = αρχοντικό, ενώ o τύπ. κάστουρου με ανάπτ. ευφων. φων. στο σύμπλ. [str].
1. Κάστρο, φρούριο
Αραβαν., Γούρδ., Μισθ., Σίλ., Φλογ.
:
Να πάγω σο κάστρο
(Θα πάω στο κάστρο)
Φλογ.
-Dawk.
Παίν ’ζ βασ̑ιλιού το κάστρο
(Πηγαίνει στο κάστρο του βασιλιά)
Αξ.
-Μαυρ.-Κεσ.
|| Παροιμ.
Το κάστρο απ' ομbρό τ' ντε παίρνεται
(Το κάστρο από εμπρός δεν κυριεύεται˙ τα πλάγια μέσα διευκολύνουν την προσέγγιση ενός δύσκολου στόχου)
Αραβαν.
-Φωστ.-Κεσ.
|| Ασμ.
Ούλα τα κάστρα πάτε με, σης Νίκιας μη με πάτε
(Σ' ὀλα τα κάστρα πάτε με, στης Νίκαιας μη με πάτε)
Καππ.
-Αλεκτ.
Ας άγω 'γώ αψίδρομη, και ας μείνω αύριον ας έρτω,
ασόν αναβώ υψηλοβούνι και χαλασμένο κάστρος
(Ας πάω εγώ στα γρήγορα κι ας μείνω αύριο να έρθω μέχρι να ανέβω σε ψηλό βουνό και γκρεμισμένο κάστρο) Τελμ. -Lag. Ακρίτης κάστρον έχτισε, Χάρος να μην τον εύρει (Ακρίτας κάστρο έχτισε να μην τον βρει ο Χάρος) Σινασσ. -Αρχέλ. Συνών. καλέ
ασόν αναβώ υψηλοβούνι και χαλασμένο κάστρος
(Ας πάω εγώ στα γρήγορα κι ας μείνω αύριο να έρθω μέχρι να ανέβω σε ψηλό βουνό και γκρεμισμένο κάστρο) Τελμ. -Lag. Ακρίτης κάστρον έχτισε, Χάρος να μην τον εύρει (Ακρίτας κάστρο έχτισε να μην τον βρει ο Χάρος) Σινασσ. -Αρχέλ. Συνών. καλέ
2. Πολιτεία
Αξ., Μισθ., Ουλαγ., Σινασσ., Τσαρικ.
:
Κάισαν ντο 'ς το ταχτ' στο μέγαν το κάστρο
(Τον έβαλαν στον θρόνο στην μεγάλη πολιτεία)
Αξ.
-Μαυρ.-Κεσ.
Πήα σου κάστρου τσι χαστήχα
(Πήγα στην πόλη και χάθηκα)
Μισθ.
-Κοτσαν.
Παίνισκα σου κάστρους
(Πήγαινα στην πόλη)
Μισθ.
-ΑΠΥ-Καρατσ.
Συνών.
σεχέρι
3. Eιδικότ., η τοπική επαρχιακή πρωτεύουσα
ό.π.τ.
:
Ογώ πιάσα καμπήλια τσ' έφ'γαμ' σο Κάστρο, ύστερα ήρτεν άνdρα μ' σο Κάστρο, ηύρεν μας
(Εγώ νοίκιασα καμήλες και φύγαμε στην Νίγδη, ύστερα ήρθε ο άντρας μου στην Νίγδη και μας βρήκε)
Μισθ.
-ΚΜΣ-Έξοδος Β
Αν πας σου Κάστρου, φέρ' μι λίου χαλβάς
(Άν πας στην Νίγδη, φέρε μου λίγο χαλβά)
Μισθ.
-Φατ.
Εν νη βρέξει να υπάμ' Κάστουρου
(Αν δεν βρέξει, θα πάμε στο Ικόνιο)
Σίλ.
-Λαμπρ.
Πρώτα σ̑ηκώθηνε Αραbισόν· σ’ εκείνο κατόπ’σα τ’ σ̑ηκώθηνε το κάστρο, το Ουργκιούπ
(Πρώτα σηκώθηκε για τον δρόμο της προσφυγιάς η Αραβισός· μετά από αυτούς σηκώθηκε το Κάστρο, το Προκόπι)
Ανακ.
-Cost.
Όσα κάλφαρια είν' ασ’ το Γάισερι ως το Καραμάν, να σωροφτούν σο Κάστρο
(Όσοι τεχνίτες είναι από την Καισάρεια ως την Καραμανία, να μαζευτούν στην Νίγδη)
Αραβαν.
-Φωστ.-Κεσ.
|| Παροιμ.
Πέρνασε Μποργιού το μπαζάρ', κόλλα το γαϊdούρι σ' σο Κάστρο
(Τέλειωσε του Πόρου το παζάρι, τράβα το γαϊδούρι σου στη Νίγδη˙ όταν κάποιος φτάνει καθυστερημένος)
Αραβαν.
-Φωστ.-Κεσ.