ντερέ (I) (ουσ. ουδ.) ντερέ [deˈre] Ανακ., Αξ., Μισθ., Ουλαγ., Ποτάμ., Σίλ., Σινασσ., Τελμ., Τσαρικ., Φάρασ., Φλογ.

Ανακού, Αξός, Μισθί, Ουλαγάτς, Ποτάμια, Σίλλη, Σινασσός, Τελμησσός, Τσαρικλί, Φάρασα, Φλογητά

ντιαρά [dʝaˈra] Μισθ.

Μισθί

τερέ [teˈre] Αραβ.

Αραβισσός

τερές [teˈres] Σατ.

Σατί

Πληθ. ντερέα [deˈrea] Μισθ.

Μισθί

ντερένε [deˈrene] Ανακ.

Ανακού

ντερέδια [deˈreðʝa] Σινασσ.

Σινασσός

νταράια [daraja] Μισθ.

Μισθί

τ͑αρά [tʰaˈra] Μισθ.

Μισθί

ντερέδες [deˈreðes] Σίλ.

Σίλλη

Από το νεότ. ουσ. ντερές (πβ. Καλλίν. Ἐπιστ. 5. 145 «τὰς ἀηδόνας καὶ λοιπὰ πουλάκια ποὺ λαλοῦσαν, ὁποὺ τὰ δάση κ’ ὁ ντερὲς σχεδὸν ἀντιηχοῦσαν»), το οπ. από το τουρκ. ουσ. dere = ρέμα, χαράδρα, όπου και διαλεκτ. τύπ. dârâ. Πβ. τα καππαδοκικά τοπων. Ντερέκιοι (Ποτάμια), Σεμέντερε (Σημάνδρα), Ζιντζίντερε (Φλαβιανά), Χαλβάντερε. Πβ. ποντ. τερές = ρυάκι.

1. Χαράδρα, ρεματιά ό.π.τ.

ό.π.τ.

: Σο μέγαν το ντερέ 'ναι (Είναι στην μεγάλη χαράδρα) Φλογ.

Φλογητά

-ΚΕΕΛ 1361

Ανθόπουλος 1937

Πήγεν σου ντερέ το μύ’ο (Πήγε στον μύλο που ήταν στην ρεματιά) Φάρασ.

Φάρασα

-Dawk.

Dawkins 1916

Ντεεκά το ντερέ κουνdά ’νdαι (εκεί πέρα μιά ρεματιά είναι κοντά) Ουλαγ.

Ουλαγάτς

-Dawk.

Dawkins 1916

Έπισιν σου ντιαρίν ντιαρά (έπεσε στην βαθιά χαράδρα) Μισθ.

Μισθί

-Κοτσαν.

Κοτσανίδης 2006

Τρέχιξαμ’ σά ντερέα τουν τσ̑όδουμιστι ιρσιάχα (Τρέχαμε στις ρεματιές όταν ήμασταν μικροί) Μισθ.

Μισθί

-Κοτσαν.

Κοτσανίδης 2006

Ως να πας 'ς τη Ντάμσα δεν έχει κανένα ντερέ όσον να πάμε εκεί (Μέχρι να πας στην Ντάμσα, δεν έχει καμιά ρεματιά μέχρι να πάμε εκεί) Ποτάμ.

Ποτάμια

-ΚΜΣ-Θεοδ.

ΚΜΣ-Θεοδωρίδη 2017

Τότε αγγκλάξαν το που ήτανε δαιμονικά και το φώναζαν «έλα παρακάτω» να το πάνε σε κανένα ντερέ να το μισερώσουν και να του πάρουν τη λαλιά τ’ (Τότε κατάλαβαν ότι ήτανε δαιμονικά και του φώναζαν "έλα παρακάτω» για να τον πάνε σε καμία χαράδρα να τον αποδυναμώσουν και να του πάρουν την μιλιά) Τελμ.

Τελμησσός

-ΚΜΣ-Θεοδ.

ΚΜΣ-Θεοδωρίδη 2017

Nτα νταράϊα καταβάησκαν πολύ λερό (Οι ρεματιές κατέβαζαν πολύ νερό) Μισθ.

Μισθί

-ΑΠΥ-Καρατσ.

ΑΠΥ-Καρατσ.

Κουβάλειναμ’ νερό απ’ τα τ͑αρά (κουβαλούσαμε νερό από τις ρεματιές) Μισθ.

Μισθί

-VLACH

VLACH

|| Ασμ. Ντετσ̑ά κάτω στο ντερέ τσ̑είνdι ένα γιριά
τσ̑είνdι ένα γιριά, ψήν’, ψήν', τρώω τσι γαϊdουριού τ’αφτιά (Eκεί κάτω στην ρεματιά, είναι μιά γριά,
είναι μιά γριά, ψήνει, ψήνει, τρώω και του γαϊδάρου τα αφτιά
από πειραχτικό άσμ.) Μισθ.

Μισθί

-Κωστ.Μ.

Κωστάκης 1977

Συνών. γιάρι, παγάνι

2. Ρέμα Σίλ.

Σίλλη

Συνών. παγάνι, σέλι, τσάι

ντερέμπεης ( ουσ. αρσ. ) ντερέbεης [deˈrebejs] Αξ., Μαλακ. ...