ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΡΕΥΝΗΣ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΙΑΛΕΚΤΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΜΑΤΩΝ - Ι.Λ.Ν.Ε.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ TΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ

γιόξα (σύνδ.) γιόξα [ˈʝoksa] Μαλακ., Σατ., Σίλ., Φερτάκ. γιόχσα [ˈʝoxsa] Μισθ., Σινασσ., Φάρασ., Φλογ. γι-όχτσα [ʝiˈoxtsa] Μισθ., Φάρασ. γιοχσά [ʝoxˈsa] Μισθ. γιογσά [ʝoɣˈsa] Μισθ. γιόγουσα [ˈʝoɣusa] Φάρασ. γιόουσα [ˈʝousa] Ουλαγ. γιόξαμ [ˈʝoksam] Φάρασ. Από τον τουρκ. σύνδ. yoksa = α) ή μήπως β) ειδεμή, ειδάλλως, όπου και διαλεκτ. τύπ. yohsa και yoksam.
1. Διαζευκτικός σύνδεσμος, ή μήπως ό.π.τ. : 'ληθιώτικο ένι γιόγουσα ψεματώτικο; (Αληθινό είναι ή ψεύτικο;) Φάρασ. -Αναστασ. Ψέματα μι να πούμι, γιόξα αλ̑ήσεια μ'; (Ψέματα να πούμε, ή αλήθεια;) Σίλ. -Dawk.JHS Διέβος είσαι γιόχσα ισάνι; (Διάβολος είσαι ή μήπως άνθρωπος; ) Φάρασ. -Αναστασ. Σεράνdα μαχαίρια γκρεύεις, γιόξα σεράνdα αλόγατα γκρεύεις; (Σαράντα μαχαίρια θέλεις, ή σαράντα άλογα θέλεις) Τελμ. -Dawk. Τσειόδαν είκουσ' γιοχσά τριάνdα (Ήταν είκοσι ή μήπως τριάντα) Μισθ. -Κοτσαν. Ατά 'νι γαμπάχ' γιοχσά χι̂γιάρ'; (Αυτό είναι κολοκύθι ή αγγούρι;) Μισθ. -Φατ. || Ασμ. Nύμφη, γιατί απόμ'νεικες από την συντροφιά σου;
Εσέν τα ρούχα σου βάρυναν γιόχσα τ' ασημικά σου;
ούτε τα ρούχα μου βαρούν ούτε τ' ασημικά μου
μόν' έσφαξαν το ταίρι μου πάνω στα γόνατά μου
(Nύφη, γιατί έμεινες πίσω από την συντροφιά σου;
Σε βάρυναν τα ρούχα σου ή μήπως τ' ασημικά σου;
ούτε τα ρούχα μου βαραίνουν ούτε τ' ασημικά μου
μονο που έσφαξαν το ταίρι μου πάνω στα γόνατά μου)
Σινασσ. -Lag.
Συνών. γιά, γιαχούτ :1
2. Ερωτηματικός σύνδεσμος, μήπως Σίλ., Φάρασ. : Γιόγουσα μο τ' έν κανείνα μαργάωσετε μα; (Μήπως μαλώσατε με κανέναν;) Φάρασ. -Αναστασ. Γιόξα τσ̑η στράτ’ είρις του; (Μήπως τον είδες στον δρόμο;) Σίλ. -Κωστ.Σ. Συνών. μάκαρες, μη, μπέλκι :1
3. Ειδεμή, ειδάλλως Μαλακ., Μισθ., Φερτάκ. : Να πάγου να το πω του βασιλέγα γιόξα δώσετ' κι εμένα (Δώστε μου κι εμένα, ειδάλλως θα πάω να το πω στο βασιλιά) Φερτάκ. -Αλεκτ. Στάσι άλλου να μη γουντουκλαΐζεις γιοχσά μη πατλαΐσου (Σταμάτα πια να με γαργαλάς, αλλιώς θα σκάσω) Μισθ. -Κοτσαν. Συνών. γιαχούτ :2