παραμαίνω
(ρ.)
παραμαίνω
[paraˈmeno]
Μαλακ., Σινασσ., Τζαλ., Τροχ., Φλογ.
παραμαίνου
[paraˈmenu]
Μαλακ., Μισθ.
Αόρ.
επαρέμα
[epaˈrema]
Αξ.
παρέμα
[paˈrema]
Ανακ., Αξ., Μαλακ., Μισθ., Τελμ., Φλογ.
παράμα
[paˈrama]
Μισθ.
Υποτ.
παρεμώ
[pareʹmo]
Τελμ.
παραμώ
[paraʹmo]
Μισθ.
Προστ. Εν.
παρέμα
[paˈrema]
Αξ., Μαλακ., Μισθ., Τελμ., Τροχ., Φλογ.
Πληθ.
παρεμάτ’
[pareˈmat]
Αξ.
Από το πρόθμ. παρα- και το ρ. μπαίνω, όπου και τύπ. μαίνω. Κατά τους Μαυροχαλυβίδη & Κεσίσογλου (1960: 115) απευθείας από το αρχ. ρ. παρεμβαίνω. Εσφαλμένη η ετυμολόγ. του Καρολίδη (1885: 204) από το πρόθμ. παρά και το ρ. ἐμῶ.
1. Φεύγω, απομακρύνομαι από κάπου
ό.π.τ.
:
Kι πότι έριτι, παραμαίν’, κλέφτ’ πάλι ένα του φέσι τ’
(Και όπως φεύγει, απομακρύνεται και κλέβει άλλο ένα φέσι του βασιλιά)
Μαλακ.
-Dawk.
Ζύγωσεν η ώρα να παραμούμ'
(Ήρθε η ώρα να φύγουμε)
Αξ.
-ΙΛΝΕ 1555
Παρέμα με τα πιάρα
(Φύγε με τα πόδια)
Τροχ.
-ΙΛΝΕ 1555
|| Ασμ.
Τα γιόμισε στον κόρφο του, κλαίει και παραμαίνει
(Γέμισε μ' αυτά (τα χρήματα από την πώληση της γυναίκας του) τον κόρφο του και φεύγει κλαίγοντας)
Σινασσ.
-Αρχέλ.
Συνών.
ανοίγω, μακρύνω :3, φεύγω
β.
Μτφ., παρέρχομαι
:
Δα γερά ντα χρόνια μ' παρέμαν
(Τα καλά τα χρόνια μου (όταν ήμουν υγιής) παρήλθαν
)
Μισθ.
-ΑΠΥ-ΕΝΔ
2. Επιστρέφω στο σπίτι μου
ό.π.τ.
:
Ούλα τα βράυα παραμαίν' με'υσμένου
(Κάθε βράδυ γυρίζει σπίτι του μεθυσμένος)
Μισθ.
-ΙΛΝΕ 887
Δαρά πότ' παραμαίνομε να σαπτίσωμε και σε καναδυό σπίτια τα είνται πονημένα και να σ̑υχωρέσωμε
(Τώρα καθώς επιστρέφουμε να περάσουμε και από κάνα δυο σπίτια που έχουν πένθος και να συγχωρέσουμε)
Φλογ.
-ΙΛΝΕ 811
Αφήκιν ντα, ήρτιν παρέμη, σέμ' απέσ’ σ’ οdά
(Τα άφησε (ενν. τα πρόβατα), επέστρεψε, μπήκε σε ένα δωμάτιο)
Μισθ.
-Dawk.
Ως να παραμείς, με κλώεις και τρανάς τα
(Ώσπου να φτάσεις σπίτι σου, μη γυρίσεις πίσω να τα κοιτάξεις)
Αξ.
-Dawk.
Εκεί το βραΰ εσ̑ύ που μ’ αφήκες, κι ήλτες παρέμης, εγώ πήγα, ηύρα ένα μύλο
(Εκείνο το βράδυ, όταν εσύ έφυγες και γύρισες πίσω, εγώ πήγα και βρήκα έναν μύλο)
Αξ.
-Dawk.
Ντεν ανλάσε ντα πρόατα, αφήκιν ντα, ήρτιν παρέμη
(Δεν κατάλαβε τα πρόβατα (την τέχνη του τσοπάνη), τα παράτησε, γύρισε σπίτι)
Αξ.
-Dawk.
Εκεί ντα φσ̑άχα δεν παρέμανε κοιμήθανε σο σκόλειο
(Εκείνα τα παιδιά δεν επέστρεψαν στο σπίτι τους, κοιμήθηκαν στο σχολείο)
Φλογ.
-Dawk.
Παρέμη σο σπίτι τ’
(Επέστρεψε στο σπίτι της)
Αξ.
-Dawk.
Βγάλ’ κι εκεί τα ντυό γαζάνια λίρες, και με ντυό γατίρια φορτωμένα παραμαίν’
(βγάζει κι εκείνα τα δυο καζάνια λίρες και με δυο γαϊδούρια φορτωμένα επιστρέφει στο σπίτι του)
Αξ.
-Μαυρ.-Κεσ.
Τσ̑οιμότουμιστι σου κόμμα, ντεν παραμάισ̑καμ'
(Κοιμόμασταν στο χωράφι, δεν επιστρέφαμε στο σπίτι)
Μισθ.
-Κωστ.Μ.
Λύνου ντα βόια να παραμώ, βράυν' άλλο
(Λύνω τα βόδια για να επιστρέψω, νύχτωσε πια)
Μισθ.
-Κωστ.Μ.
Χτες ήτομαι στο χωριό, παρέμα να γιώ τη μάνα μ'
(Χτες ήμουν στο χωριό, επέστρεψα για να δω τη μάνα μου)
Μισθ.
-Αρχέλ.
Βραϋνιάσι, ήρτα, παράμα
(βράδιασε, ήρθα, επέστρεψα)
Μισθ.
-Κωστ.Μ.
Κατέβη όλιους, να παραμούμ’ σου σπίτ’
(Έδυσε ο ήλιος, δηλ. νύχτωσε, να επιστρέψουμε στο σπίτι)
Μισθ.
-Κωστ.Μ.
-Πού να πάς; -Να παραμώ
(-Πού πάς; -Γυρίζω σπίτι)
Φλογ.
-ΚΕΕΛ 1361
Σηκούταν παραμαίνισ̑καν σα σπίτια τ'νε να κοιμηθούν λίγο
(Σηκώνονταν, γύριζαν στα σπίτια τους να κοιμηθούν λίγο)
Φλογ.
-ΚΕΕΛ 1361
Είχαν δα καπανιά, γιόμωναν ντα οβγά, παραμάιξαν
(Είχαν τις μαντήλες, γέμιζαν τα αβγά, γυρνούσαν σπίτι)
Μισθ.
-ΑΠΥ-Καρατσ.
Να φύουμ’ να παραμούμ’
(θα φύγουμε, θα επιστρέψουμε)
Μισθ.
-ΑΠΥ-Καρατσ.
Ντ' αγρατσεί ερόδουμιστι, παραμαίνισκαμ', λύισκαμ' ντ' άλουγου
(Το απόγευμα ερχόμασταν, επιστρέφαμε σπίτι, λύναμε το άλογο)
Μισθ.
-ΑΠΥ-ΕΝΔ
|| Φρ.
Στο σπίτι μ’ με παραμαίνω
(Να μην προλάβω να γυρίσω στο σπίτι μου˙ όρκος)
Αξ.
-Μαυροχ.
|| Ασμ.
Χάρε μου άφες με ας παρεμώ, και αύριο ας έλθω
((Χάρε μου άσε με να πάω σπίτι μου, και αύριο θα επιστρέψω))
Τελμ.
-Lag.
’υρίσετε το λιόνι μου κάτου μακριά στα ξένα
’α διούμε κύρη μ’ νά ’ρχεται, κύρη μ’ να παραμαίνει ((Γυρίστε το πρόσωπό μου κατά την μακρινή ξενιτειά
να δούμε τον άντρα μου να έρχεται, τον πατέρα μου να επιστρέφει)) Τζαλ. -ΚΜΣ-ΚΠ342
’α διούμε κύρη μ’ νά ’ρχεται, κύρη μ’ να παραμαίνει ((Γυρίστε το πρόσωπό μου κατά την μακρινή ξενιτειά
να δούμε τον άντρα μου να έρχεται, τον πατέρα μου να επιστρέφει)) Τζαλ. -ΚΜΣ-ΚΠ342
Τροποποιήθηκε: 15/05/2025