φως
(ουσ. ουδ.)
φως
[fos]
Ανακ., Αξ., Αραβαν., Γούρδ., Μισθ., Ουλαγ., Ποτάμ., Σινασσ., Τελμ., Φλογ.
φωρ
[for]
Σίλ.
Πληθ.
Φώτα
[ˈfota]
Καππ.
Φώτας
[ˈfotas]
Ανακ., Τσελτ., Φλογ.
φώσγια
[ˈfozʝa]
Μισθ.
Αρχ. ουσ. φῶς.
1. Φως
ό.π.τ.
:
Έβζησαν τα φώζια
(Έσβησαν τα φώτα)
Μισθ.
-ΚΜΣ-ΚΠ243
|| Φρ.
Άι Φως
(Το Άγιο Φως ˙ Το φως της Αναστάσεως)
Ανακ.
-Κωστ.Α.
Φως φανερά
(Φως φανερά˙ Πασιφανώς)
Σινασσ.
-Αρχέλ.
Φως στα μάτια σ’
(Φως στα μάτια σου˙ Ως ευχή)
Σινασσ., Αξ., Ανακ., κ.α.
-Μαυροχ.
Φως ντα μάτια σ’
(Φως στα μάτια σου˙ ως χαιρετισμός)
Ουλαγ.
-Κεσ.
Φως 'ς τα μάτια σ’
(Φως στα μάτια σου˙ ως χαιρετισμός)
Φλογ.
-ΚΕΕΛ 1425
Φως μας ει
(Φως μας είσαι˙ Ως ευχή)
Μισθ.
-Κωστ.Μ.
Σο φως να είσαι
(Στο φως να είσαι˙ Ως απάντηση σε αυτόν που έφερνε χαρμόσυνα νέα. Πβ. τουρκ. <em>gözünüz aydın </em> = τα μάτια σου φωτισμένα, λαμπερά (απάντηση σε εκείνον που έφερνε καλές ειδήσεις) )
Αραβαν.
-Φωστ.-Κεσ.
Μάτια φως ντέν ντο ντείχ’
(Στα μάτια φως δεν του δείχνει˙ Τον περιορίζει, τον βασανίζει)
Αξ.
-Μαυρ.-Κεσ.
Το φως τ' αψηλά δεν το σηκών'
(Δεν σηκώνει ψηλά τα μάτια του˙ Δεν είναι φιλόδοξος ή ειλικρινής)
Σινασσ.
-Αρχέλ.
Συνών.
σάφκι, τσίτσα :1, φέγγος
2. Στον πληθ. γιορτή των Θεοφανίων, τα Φώτα
ό.π.τ.
:
Το σ̑ιφώτ’ καφτίσ̑κάν το του Φωτός αψαργάς
(Τον σιφώτη τον έκαιγαν το σούρουπο της παραμονής των Φώτων)
Ανακ.
-Κωστ.Α.
Απ' τα Φώτα έχομ' μέγα άγιασμα
(Από τα Φώτα έχουμε μεγάλο αγιασμό)
Φερτάκ.
-ΚΜΣ-Θεοδ.
Μετά τα Φώτα ερόδαν δα οντάϊα
(Μετά τα Φώτα έρχονταν τα οντάγια, δηλ. τα κεράσματα στο σπίτι)
Μισθ.
-ΑΠΥ-Καρατσ.
|| Φρ.
Μιτσίκκα Φώτα
(Τα μικρά Φώτα˙ Η παραμονή των Φώτων)
Φάρασ.
-Λουκ.Πετρ.
Φώτα τσ̑αι καλημέρα
(Φώτα και καλημέρα˙ Η ευχή που λεγόταν από τα παιδιά τα οποία σε ομάδες των τριών ή τεσσάρων επισκέπτονταν τα σπίτια για να τα ραντίσουν με αγιασμό και να πάρουν δώρα)
Φάρασ.
-Λουκ.Πετρ.
Φώτας φαγί
(Φαγητό των Φώτων˙ Είδος σούπας από σιτόριζο, μέλι, σταφίδες, βερίκοκα και δαμάσκηνα και λίγα ρεβίθια, που παρασκευαζόταν την παραμονή των Φώτων κυρίως από οικογένειες που είχαν πένθος και μοιραζόταν σε όλους τους κατοίκους του χωριού)
Φλογ.
-ΙΛΝΕ 811
|| Ασμ.
Φώτα η καλή ημέρα,
φώτ’σι τσ̑ι σ̑ήμερα,
να πάμ’ σα κάλανdα (Φώτα η καλή ημέρα,
ξημέρωσε και σήμερα,
να πάμε στα κάλαντα· από τα κάλαντα των Φώτων) Μισθ. -Κωστ.Μ. Φώτα τσ̑ι καλή ημέρα, ήρτα τσ̑ι ’γώ σ̑ήμερα,
αν δε με ντώκεις ένα οβγό, να χέσω τ͑ύρα ομbρό (Φώτα κι η καλή ημέρα, ήρθα κι εγώ σήμερα,
αν δεν μου δώσεις ένα αβγό, θα χέσω την πόρτα σου μπροστά· περιπαικτικός στίχος που προστίθεται στα κάλαντα των Φώτων) Μισθ. -Κωστ.Μ. Πβ. φώτισμα
φώτ’σι τσ̑ι σ̑ήμερα,
να πάμ’ σα κάλανdα (Φώτα η καλή ημέρα,
ξημέρωσε και σήμερα,
να πάμε στα κάλαντα· από τα κάλαντα των Φώτων) Μισθ. -Κωστ.Μ. Φώτα τσ̑ι καλή ημέρα, ήρτα τσ̑ι ’γώ σ̑ήμερα,
αν δε με ντώκεις ένα οβγό, να χέσω τ͑ύρα ομbρό (Φώτα κι η καλή ημέρα, ήρθα κι εγώ σήμερα,
αν δεν μου δώσεις ένα αβγό, θα χέσω την πόρτα σου μπροστά· περιπαικτικός στίχος που προστίθεται στα κάλαντα των Φώτων) Μισθ. -Κωστ.Μ. Πβ. φώτισμα