χιτάω
(ρ.)
χιτώ
[çiˈto]
Ποτάμ., Φάρασ.
χ̇ιτώ
[xiˈto]
Φάρασ.
χ̇ιτάω
[xiˈtao]
Φάρασ.
χιτάω
[çiˈtao]
Αφσάρ., Κίσκ.
Αόρ.
χίτσα
[ˈçitsa]
Φάρασ.
Προστ.
χίτα
[ˈçita]
Φάρασ.
Προστ.
χίdα
[ˈçida]
Φάρασ.
Πληθ.
χιτάτε
[çiˈtate]
Φάρασ., Φκόσ.
Αγν. ετύμ. Η σύναψη με το επίθ. χυτός που προτείνει ο Χατζιδάκις (ΜΝΕ Α, 801) είναι αδύνατη, καθώς δεν ερμηνεύει την κατά τα λοιπά απόλυτα ομαλή ουράνωση [x] > [ʃ] προ του [i] που διέπει το ιδ. Φαράσων σε περίπτωση γηγενών λέξεων (βλ. και Dawkins (1916: 154, 661)).
1. Βιάζομαι, σπεύδω, ορμώ, τρέχω
ό.π.τ.
:
Στέρου χίτσεν ντο φσ̑όκκο τσ̑αι το κορτζόκκο να πάρουν ντο κούρι
(Τότε το μικρό αγόρι και το μικρό κορίτσι έσπευσαν να πάρουν το ψωμί)
Φάρασ.
-Dawk.
Χίτσανε τ’ ασκέρι ντου
(Ο στρατός του όρμησε)
Φάρασ.
-Dawk.
Xίτα 'α υπάμε να 'κουθήσουμ' αdέ τη στράτα
(Βιάσου να πάμε και να ακολουθήσουμε αυτόν τον δρόμο)
Φάρασ.
-Dawk.
Χίdα, να υπάμε
(Βιάσου να πάμε)
Φάρασ.
-Dawk.
Ότις τζ̑ό 'σ̑ει μύρος, χιτά ο λύκος ΄πο πίσου νάν'dα φά'
(Όποιος δεν έχει μύρο, χυμάει ο λύκος από πίσω να τον φάει)
Φάρασ.
-Λουκ.Πετρ.
Ε φσ̑άχ̇ε, χιτάτε να γλυτώσετε το Μαναστήρι
(Ε παιδιά, τρέξτε να γλυτώσετε (από τους Τούρκους) το μοναστήρι του Ζιντζίντερε)
Φάρασ.
-Θεοδ.Ιστ.
|| Φρ.
Ẋιτάς χ̇ιτάς, η τσ̑οιλία σου τζ̑ο 'εμούται
(Τρέχεις τρέχεις, η κοιλιά σου δε γεμίζει˙ για τους άπληστους, που όλο τρέχουν να κερδίσουν και δε χορταίνουν)
Φάρασ.
-Λουκ.Λουκ.
Ẋιτάς χ̇ιτάς, αν gάκι τζ̑ο πορείς να φας
(Τρέχεις τρέχεις, ένα σκατό δεν μπορείς να φας˙ για αυτούς που είναι συνεχώς δραστήριοι, αλλά δεν κάνουν τίποτα)
Φάρασ.
-Λουκ.Πετρ.
|| Ασμ.
Τίχαλα 'γώ να χιτήσω, τίχαλα να χωριστώ;
(Πώς εγώ να τρέξω μακριά πώς να χωριστώ;)
-ΚΜΣ-ΚΠ327
Χιτάτε να υπάμε σον Έζ Βασίλη
να κρεμάσουμε τα κρα̈́τα σο σίδι (Τρεχάτε να πάμε στον Αι-Βασίλη,
να κρεμάσουμε τα κρεάτα στην ιτιά
(άσμ. πρωτοχρονιάτικης πομπής στο σπήλαιο του Αγ. Βασιλείου)) Φάρασ. -Λουκ.Πετρ.
να κρεμάσουμε τα κρα̈́τα σο σίδι (Τρεχάτε να πάμε στον Αι-Βασίλη,
να κρεμάσουμε τα κρεάτα στην ιτιά
(άσμ. πρωτοχρονιάτικης πομπής στο σπήλαιο του Αγ. Βασιλείου)) Φάρασ. -Λουκ.Πετρ.
2. Σέρνω χορό
Κίσκ.